Istniał

Autorka artykułu dla internetowego wydania National Geographic z 7 maja tego roku, Kristin Romey, przytacza słowa archeologów i badaczy Ziemi Świętej, których wypytywała o szczegóły ich pracy. Pytając o kontrowersje wokół osoby Jezusa Chrystusa i rozbieżność zapatrywań naukowców na tę wyjątkową Postać, usłyszała: 

– Nie znam żadnego naukowca głównego nurtu, który wątpiłby w historyczność Jezusa – oznajmił Eric Meyers, archeolog i emerytowany profesor badań nad judaizmem. – O szczegółach dyskutuje się od stuleci, jednak nikt poważny nie wątpi, że Jezus to postać historyczna.

Następnie dodaje: 

Prawie to samo usłyszałam od Byrona McCane’a, archeologa i profesora historii. – Nie przychodzi mi do głowy żadna inna postać, na temat której ludzie mówiliby, że nie istnieje, a która tak mocno pasowałaby do swoich czasów oraz regionu – stwierdził.

Wątek dotyczący historyczności istnienia Jezusa tak podsumowuje:

Naukowcy badający postać Jezusa są podzieleni na dwa przeciwstawne obozy: tych, którzy wierzą, że opisany w Ewangeliach Jezus, który czynił cuda, to prawdziwy Jezus, oraz tych, których zdaniem prawdziwy Jezus – człowiek, wokół którego narósł mit – ukrywa się pod powierzchnią Ewangelii, i muszą go odkryć badania historyczne oraz analiza literacka. Obydwa obozy uznają archeologię za swojego sprzymierzeńca.

Wśród historyków i archeologów nie ma więc dziś sporu o to, czy Jezus istniał. Świadectw za tym przemawiających, nie licząc tych pisemnych, pozostawionych przez pisarzy starożytnych, jest na tyle dużo, że na podstawie samych badań archeologicznych i materialnych śladów historii nie dostrzega się powodu do poddawania w wątpliwość historycznego istnienia Osoby, która ową historię tak dogłębnie odmieniła.

Prywatny dom z I wieku w Nazarecie, odkrycie z 2009 r. (do niedawna wielu ateistów twierdziło, że miejscowość Nazaret
nigdy nie istniała; wciąż tę informację można znaleźć na portalach poczytnych autorów antychrześcijańskich).

* * *

Każdy, kto twierdzi dzisiaj, że Jezus nie istniał – przynajmniej w świecie akademickim – zostaje przyporządkowany do skinheadów, którzy mówią, że nie było Holocaustu lub tych twierdzących, że Ziemia jest płaska. 

(Mark Allan Powell, współzałożyciel Journal for Study of the Historical Jesus)

Takie poglądy (że Jezus nie istniał) są tak ekstremalne i nieprzekonywujące dla 99,99% prawdziwych ekspertów, iż osoba twierdząca, że nauczyciel z Nazaretu jest mitem, ma takie szanse dostania się na wydział religii (jako wykładowca) na szanowanej uczelni, jak osoba twierdząca, ze świat powstał w 6 dni na wydział biologii. 

(Bart D. Ehrman, agnostyk, znawca pierwotnego chrześcijaństwa i badacz Nowego Testamentu, były dyrektor Wydziału Religioznawstwa Uniwersytetu Karoliny Płn.)

Wizerunek Dobrego Pasterza, II wiek, katakumby Domitylli w Rzymie

Najstarsza nieprzerwanie działająca biblioteka w historii

Osobom posługującym się w swojej retoryce antyreligijnej (na forach, czatach i w publicystyce) argumentem "z ciemnogrodu" i sugerującym co pewien czas, że tępota wierzących, jak i rzekome zamknięcie się wszystkich wyznań chrześcijańskich na czynne uprawianie myślenia i refleksji oraz osławione w niezliczonych plotkach niszczenie przez nie starożytnego dorobku piśmienniczego, są przyczyną opóźniania przez te ciemne masy "religiantów" procesu ewolucji i hominizacji człowieka (czyli jego cywilizowania się), osobom tym jak sądzę post ten nie poprawi humoru.

Najstarszą, działającą nieprzerwanie od momentu jej powstania, biblioteką w historii jest Biblioteka Klasztoru Świętej Katarzyny na Górze Synaj, a ściśle położonego u jej stóp. W bibliotece znajdują się m.in. karty najstarszego na świecie egzemplarza Biblii, czyli część Kodeksu Synajskiego z IV wieku (odnaleziono tu cały, kompletny tekst Kodeksu Synajskiego, ale podzielono go i obecnie pozostałe części znajdują się w Lipsku, Londynie i Petersburgu). Rękopis ten zawiera znaczną część Starego Testamentu i pełny tekst Nowego Testamentu (oba w j. greckim). Kodeks Synajski to także najstarsza tak duża i kompletna księga świata.

Biblioteka klasztorna zawiera drugą co do wielkości, zaraz po watykańskiej, kolekcję literatury religijnej i manuskryptów (6 tys. rękopisów, w tym 2319 greckich, 284 łacińskich, 600 arabskich oraz koptyjskie, syriackie, etiopskie, ormiańskie i gruzińskie; najstarsze pochodzą z IV w.)

W klasztorze znajduje się także ok. 22 tys. ikon, pochodzących z różnych epok.

Klasztor św. Katarzyny

Klasztor św. Katarzyny jest również najstarszym z wciąż istniejących klasztorów chrześcijańskich.

Z ciekawostek: Półwysep Synaj w VII w. doświadczył najazdu arabskiego. W 625 klasztor wyprawił delegację do Medyny, prosząc Mahometa o ochronę. Mahomet wystawił własnoręcznie podpisany dokument zwany Testamentem Mahometa, który zapewnił ochronę klasztorowi i zwolnił go z podatków. Oryginał tego pisma do dziś można oglądać w Konstantynopolu.

 

W X w. na terenie tego grecko-prawosławnego klasztoru wybudowano kaplicę katolicką.
Również w X w. wybudowano na jego terenie meczet z minaretem, prawdopodobnie dla beduinów zatrudnianych do pracy w monasterze. Dzięki temu muzułmanie rzadko atakowali monaster. Trzykondygnacyjna wieża kościoła góruje nad minaretem, co w krajach islamskich zdarza się niezwykle rzadko.

W klasztorze znajduje się także najstarsza zachowana ikona Jezusa Chrystusa (nie wizerunek lub fresk, bo te są wcześniejsze) - Chrystus Pantokrator, datowana na VI wiek (poniżej).

Niedawno w klasztorze odkryto manuskrypt zawierający dzieła dotyczące medycyny, w tym fragmenty pism Hipokratesa.

*

Informacja, która przyda się ludziom twierdzącym, że religia zabrania myśleć, niszczy dorobek przeszłości, zwłaszcza niewygodny dla niej, a także, że jej źródła tkwią z potrzebie sprawowania władzy nad ogłupionymi, nie mającymi dostępu do rzeczywistej wiedzy, masami: w subiektywnym rankingu portalu czytaj.pl, który zrobił listę 9 najważniejszych bibliotek w historii (10-ta stanowi metaforyczną, lokalną bibliotekę każdego czytelnika), aż 5 to biblioteki religijne. Czyli większość. Komentarz chyba nie jest konieczny.

Klasztor Św. Katarzyny

Korzystałem z (pogrubione adresy odsyłają do podlinkowanych artykułów):   

Wikipedia | dzieje.pl | naukawpolsce.pap.pl | podroze.onet.pl | czytaj.pl | zycie-duchowe.pl

Precyzyjne dostrojenie (2)

Jest to dalszy ciąg poprzedniego posta i drugi, ostatni już, fragment książki E. Metaxasa Cuda, dotyczący warunków, jakie muszą zaistnieć, aby we wszechświecie pojawiło się życie oraz warunków umożliwiających zaistnienie i ukształtowanie się samego wszechświata.

*

Cud, jakim jest wszechświat

W rozdziale poprzednim omówiliśmy statystyczne nieprawdopodobieństwo istnienia życia na Ziemi, ale co z istnieniem samego wszechświata? Czy jesteśmy w stanie wyrobić sobie jakiś pogląd na temat tego, jakie mogły być szanse, żeby istniał? Większość z nas prawdopodobnie traktuje istnienie wszechświata jako coś oczywistego i jest to zrozumiałe. Zastanówmy się jednak, czy jest to właściwe podejście.
Od zarania ludzkiej świadomości wielu ludzi zadaje pytanie: Dlaczego istniejemy? Zwykle jednak stawiano je jako filozoficzne pytanie oznaczające: Jaki jest sens naszej obecności tutaj? Ale pytanie Dlaczego istniejemy? jest pytaniem tyleż filozoficznym, ile naukowym. Innymi słowy, dlaczego cokolwiek istnieje? Dlaczego jest coś, a nie nic? Dlaczego wszechświat jest tutaj? Jeśli zastanowimy się nad tym pytaniem wystarczająco starannie, okaże się ono nieodparcie oszałamiające.
Zanim posuniemy się dużo dalej, musimy wyjaśnić, że nie zadawalibyśmy tego pytania - z pewnością nie w ten sam sposób - gdybyśmy nie wierzyli, że wszechświat ma początek. W wielu kulturach i w wielu epokach wierzono, że wszechświat istniał zawsze, a zatem nie miał początku. Pogląd ten reprezentowali starożytni filozofowie greccy, a współcześnie, aż do połowy ubiegłego wieku, uważała tak również większość uczonych. Oczywiście starożytni Hebrajczycy wierzyli, że Bóg stworzył wszechświat z niczego, ale prawie żadna inna kultura nie żywiła przekonania, że powstał w jakimś konkretnym momencie.

Precyzyjne dostrojenie (1)

Wielu z nas słyszało o warunkach, jakie muszą być spełnione, aby na Ziemi pojawiło się życie. Niewielu jednak wie, że jest ich tak wiele i że muszą być tak precyzyjnie dostrojone do siebie, że prawdopodobieństwo, iż życie faktycznie zaistnieje nie tylko na Ziemi, ale gdziekolwiek indziej we wszechświecie, jest niezwykle małe. Dla wierzącego, wraz z innymi elementami jego wiary, a także argumentami za istnieniem Boga pochodzącymi z innych rejonów argumentacji (jak sfera moralna, Objawienie biblijne czy doświadczenie religijne), może być to kolejna przesłanka za tym, że życie nie zaistniało przypadkowo, a wszechświat nie jest produktem niezaplanowanych, odwiecznie bezcelowo działających mechanizmów i praw przyrody. Zobaczmy jak silne są przesłanki za tym, że to nie nieosobowe coś, a Ktoś był przyczyną tylu zbiegów okoliczności, z których każdy był konieczny do zaistnienia życia na Ziemi. Następny post będzie dotyczył prawdopodobieństwa (za)istnienia samego wszechświata, o którym nauka zakłada, że miał początek, nawet jeśli miałby nie być jedynym, ani pierwszym w kolejności wszechświatem.

Nie chodzi przy tym o argumentację wprost za istnieniem Boga z precyzyjnego dostrojenia. Religia się bez tego obejdzie. Chodzi o to, aby sprawdzić czy wierzący mają się czego obawiać ze strony nauki i czy faktycznie wspiera ona bardziej ateizm, czy może jak wykazał John Lennox w książce Czy nauka pogrzebała Boga? teiści mogą być spokojni w kontekście obecnego stanu badań kilku podstawowych gałęzi nauk, a niewierzący mogą im raczej pozazdrościć dobrego samopoczucia, ponieważ większy powód do niepokoju mają oni sami.

Ojcze nasz w języku aramejskim

W internecie oraz na You tube krążą rozbudowane wersje modlitwy Ojcze nasz z dopiskiem "w języku aramejskim", których treść ma być pierwotną, nieocenzurowaną wersją tej modlitwy. Autorzy zapewniają, że jest to bezpośredni przekład z aramejskiego, a nie z greckiego czy z innych języków, które miałyby być już tłumaczeniami tej pierwotnej, aramejskiej wersji.

Dla kogoś, kto nie ma rozeznania w tych sprawach może to brzmieć wiarygodnie, niesie ze sobą duży ładunek egzotyki, a sama "pierwotna" treść modlitwy Pańskiej wydaje się być w końcu odpowiednio głęboka i mistyczna, bardziej jakby stosowna niż wersja, którą znamy od dzieciństwa. Przykład takiej wersji można zobaczyć tutaj. Są też wersje medytacyjne, śpiewane, kilkunastominutowe, jak tutaj. Owszem, wyśpiewywany tekst jest aramejskim Ojcze nasz, jednak tłumaczenia podawane w komentarzach i cała aranżacja są dziełem ludzi związanych z ezoteryką i ruchem New Age, i jeśli chodzi o tekst, to nie mają zbyt wiele wspólnego z rzetelnym i prawidłowym ukazaniem treści tej modlitwy.
Omawiane tłumaczenia brzmią mniej więcej tak, jak to podane w jednym z komentarzy:

Abwûn 

O Ty, od którego pochodzi oddech życia, 

d'bwaschmâja 

który wypełniasz wszystkie sfery dźwięku, światłości i wibracji. 

Nethkâdasch schmach 

Niech Twoja Światłość będzie doświadczona w mej najwyższej świętości. 

Têtê malkuthach. 

Twoje Królestwo Niebieskie nadchodzi. 

Nehwê tzevjânach aikâna d'bwaschmâja af b'arha. 

Niech Twoja wola spełni się - jak we wszechświecie (wszystkim, co wibruje) tak i na ziemi (tym, co materialne i gęste). 

Hawvlân lachma d'sûnkanân jaomâna. 

Daj nam chleba (zrozumienie, pomoc) w codziennej potrzebie, 

Waschboklân chaubên wachtahên aikâna daf chnân schwoken l'chaijabên. 

zerwij więzy błędów, które nas pętają (Karma), jako i my odpuszczamy winy innych. 

Wela tachlân l'nesjuna 

Nie pozwól, byśmy zagubili się w powierzchownych rzeczach (materializm, powszechne pokusy), 

ela patzân min bischa. 

lecz pozwól, byśmy byli wolni od tego, co powstrzymuje nas przed dotarciem do prawdziwego celu. 

Metol dilachie malkutha wahaila wateschbuchta l'ahlâm almîn. 

Tyś jest źródłem wszechmocnej woli, żywej siły działania, pieśni, która upiększa wszystko i odradza się z wieku na wiek. 

Amên.

Brzmi to ładnie, głęboko, jednak nie ma nic wspólnego z oryginalną wersją Ojcze nasz. Nie jest to tłumaczenie z jakiegokolwiek języka starożytnego, a poetycka interpretacja, w dodatku inspirowana ezoterycznym, new age'owskim światopoglądem, w którym Bóg jest bezosobową Energią, a nasze prawdziwe ja jest z Nim tożsame. Dodałbym, że jest to nadinterpretacja i nadużycie, którego autor musiał być świadomy, treści tych bowiem literalnie, dosłownie, w żaden sposób nie można odnaleźć w oryginalnej wersji tej modlitwy, która jest zwięzła i w porównaniu z powyższym "przekładem" surowa. Im bardziej zmierza się do ukazania pierwotnej wersji modlitwy Ojcze nasz (aramejski w dialekcie galilejskim, w którym mówił Jezus), tym ma ona prostszy, mniej rozbudowany charakter.

Próbę przybliżenia wersji aramejsko-galilejskiej podjętą przez profesjonalistę można znaleźć tutaj. Wszystkie, a przynajmniej znacząca większość poprawnych wersji aramejskiego Ojcze nasz, które można spotkać w sieci, są syryjską odmianą aramejskiego (tzw. dialekt syriacki). Nie ma już bowiem dostępu do galilejskiego dialektu j. aramejskiego. Język aramejski zachował się głównie w Syrii (ale też w Iranie i Iraku), choć ostatnie, pojedyncze wioski, w którym mówi się na co dzień tym językiem, wymierają. Na szczęście posługują się nim w liturgii niektóre kościoły wschodnie: Chaldejski Kościół Katolicki, Syriacki Kościół Prawosławny i Maronicki Kościół Katolicki. Współczesny język aramejski, ten, w którym mówią jeszcze ostatni ludzie go znający i ten, którym posługują się wspomniane Kościoły w liturgii, jest w dialekcie syryjskim, który trochę różni się od galilejskiego, jakiego używał Jezus. Tylko w tej wersji znamy aramejskie Ojcze nasz. Poprawne tłumaczenie tej modlitwy brzmi tak (zapis w j. aramejskim, transliteracja oraz tłumaczenie na angielski):

ܐܒܘܢ ܕܒܫܡܝܐ

Abun dbašmayo

Our father

ܢܬܩܕܫ ܫܡܟ
Nethqadaš šmokh

Hallowed be Thy name

ܬܐܬܐ ܡܠܟܘܬܟ

Tithe malkuthokh

Thy Kingdom come

ܢܗܘܐ ܣܒܝܢܟ

Nehwe sebyonokh

Thy will be done

ܐܝܟܢܐ ܕܒܫܡܝܐ ܐܦ ܒܪܥܐ

ykano dbašmayo oph bar`o

On earth as it is in heaven

ܗܒ ܠܢ ܠܚܡܐ ܕܣܘܢܩܢܢ ܝܘܡܢܐ

Hab lan laħmo dsunqonan yowmono

Give us this day our daily bread

ܘܫܒܘܩ ܠܢ ܚܘܒܝܢ ܘܚܬܗܝܢ

Wašbuq lan ħawbayn waħtohayn

And forgive our debts

ܐܝܟܢܐ ܕܐܦ ܚܢܢ ܫܒܩܢ ܠܚܝܒܝܢ

ykano doph ħnan šbaqan lħayobayn

As we have forgiven our debtors

ܠܐ ܬܥܠܢ ܠܢܣܝܘܢܐ

Lo ta`lan lnesyuno

Lead us not into temptation

ܐܠܐ ܦܨܐ ܠܢ ܡܢ ܒܝܫܐ

Elo paşo lan men bišo

But deliver us from evil

ܡܛܠ ܕܕܠܟ ܗܝ ܡܠܟܘܬܐ

Meţul ddilokh hi malkutho

For Thine is the Kingdom

ܘܚܝܠܐ ܘܬܫܒܘܚܬܐ

Wħaylo wtešbuħto

Power and the Glory

ܠܥܠܡ ܥܠܡܝܢ

L`olam `olmin

For ever and ever

ܐܡܝܢ

Amin

Amen

Podaję za tą stroną. Można tu usłyszeć też powyższe tłumaczenie w mp3. Na You tube poprawną wersję aramejskiego Ojcze nasz można usłyszeć np. tutaj (biskup katolickiego Kościoła obrządku syryjskiego) i tutaj (iracki pastor). Można też posłuchać tej modlitwy wraz z tłumaczeniem tutaj (zaraz po niej samoistnie włącza się następny utwór, więc trzeba wyłączyć).

Wersję krótszą Ojcze nasz spróbował odtworzyć także dr Roman Zając, biblista, w świetnej książce Biblia. Początek (polecam każdemu, kto chce ogólnie i niekonwencjonalnie, a przy tym rzetelnie, zorientować się w świecie Biblii). Przybliżone tłumaczenie tego, jak mogła brzmieć modlitwa Pańska w języku Jezusa, w jego wersji brzmi tak:

Abwun d’biszmajja, jitqadesz sz’makh.
Titej malkhutakh; tihej re’utakh – hejkhma d’biszmajja kejn af be’ara.
Lachman d’me’ara hab lan joma dejn umachra uszbaq lan chobajn,
hejkma d’af sz’baqnan l’chajjabajn.
We’al ta’ejlan l’nisajuna, ela atsejlan min bisza.
Amin.

Jest to wersja krótsza, ponieważ nie zawiera końcówki Bo Twoje jest Królestwo, potęga, i chwała na wieki wieków, o której niektórzy bibliści sądzą, że może być dodatkiem pierwotnego Kościoła do słów przekazanych przez Jezusa. Jak widać, jest to zapis bardziej fonetyczny, łatwiejszy do wymawiania i nauki, choć gdyby ktoś chciał się uczyć tej modlitwy na pamięć, to lepsze do tego będą chyba owe nagrania mp3.

Całe nieporozumienie odnośnie tłumaczenia Ojcze nasz z aramejskiego, o którym zapewniają wspomniane ezoteryczne wersje, bierze się stąd, że...nie istnieje aramejski oryginał. Ewangelie zostały spisane w języku greckim, nie aramejskim czy hebrajskim, i Ojcze nasz znamy tylko w wersji greckiej. Nie ma więc tłumaczeń z j. aramejskiego, bo nie ma aramejskich oryginałów tej modlitwy czy Ewangelii. Jest bardzo prawdopodobne, że niektóre księgi Nowego Testamentu zostały najpierw spisane w j. aramejskim, przede wszystkim Ewangelia Mateusza i być może też pozostałe, nie posiadamy jednak takich rękopisów i nigdy nie było o nich nic wiadomo, po prostu nie przetrwały do naszych czasów, jeśli kiedykolwiek istniały. Wszystkie najstarsze rękopisy pism Nowego Testamentu są w j. greckim, on jest podstawą dla wszelkich tłumaczeń na inne języki i bazą dla nich. Tłumaczenie więc z j. greckiego jest więc tłumaczeniem z najbardziej pierwotnej, znanej nam wersji. Tłumaczenia aramejskie modlitwy Ojcze nasz, o których jest mowa w tym poście, są próbą przełożenia na język aramejski i odtworzenia w języku aramejskim mówionym tego, co wiemy o modlitwie Pańskiej z greckiego oryginału Ewangelii. Na podstawie tych greckich źródeł można próbować odtworzyć brzmienie tej modlitwy w języku, którym posługiwał się Jezus. Nie da się zrobić odwrotnie i wyjść od aramejskiego oryginału, bo taki nie istnieje. Autorzy więc ezoterycznych wersji Ojcze nasz albo celowo wprowadzają w błąd, albo nie orientują się w temacie i sami powielają błędy innych, bazując na pociągu do tego, co egzotyczne i na niechęci wobec chrześcijaństwa. Interpretują oni przekaz nowotestamentowy całkiem dowolnie i po linii zgodniej z ich własnym, dlatego są w stanie dopuszczać się takich "tłumaczeń" tekstów NT jak omawiana wersja Ojcze nasz, w całkowitym oderwaniu od źródeł i bez jakiejkolwiek nawet rzeczywistej próby analizy tekstu oryginalnego.
Poziom znajomości tematu ukazuje już propagowanie "wiedzy" o tłumaczeniu omawianej modlitwy z aramejskiego oryginału, którego nigdy historia nie poznała. Nie ma w tym wiele zła, bo najpewniej więcej jest tu braku kompetencji i uprzedzeń wobec oficjalnego chrześcijaństwa, w tym wobec biblistyki i naukowej egzegezy, mimo tego utrwala to stereotypy o jakichś spiskach wewnątrzchrześcijańskich, rzekomej cenzurze nakładanej przez Kościoły chrześcijańskie na pierwotny przekaz biblijny i po prostu zafałszowuje przekaz Ewangelii, co nie służy nikomu, także niechrześcijanom szukającym prawdy. Warto więc sięgać do faktycznych źródeł i poszukać choć trochę w literaturze czy choćby w internecie, gdy natrafi się na jakąś kontrowersyjną tezę, bo przyjęcie jej bezkrytycznie może nie tylko skrzywdzić innych, ale może zaszkodzić własnym poszukiwaniom, zanieczyszczając je poprzez karmienie się zniekształconymi i tworzonymi w oparciu o uprzedzenia przekazami. Biblistyka katolicka i protestancka są bardzo rzetelnymi dyscyplinami, wykorzystującymi wszystkie dostępne naukowe narzędzia do odkrywania i poprawnego odczytywania pierwotnego sensu ksiąg biblijnych. Dodatkowo kompetencje biblistów chrześcijańskich w kwestii języków i znajomości kontekstu historyczno-kulturowego świata Biblii są najczęściej zupełnie nieporównywalne z kompetencjami autorów głoszących sensacyjne tezy czy spiskowe teorie, co starałem się częściowo wykazać w poście o apokryfach.

*

Tekst źródłowy Ojcze nasz, jedyny jaki znamy, znajduje się w Ew. Mateusza i Ew. Łukasza i został napisany po grecku:

Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς·
ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου·
ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου·
γενηθήτω τὸ θέλημά σου, ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς·
τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον·
καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν·
καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν,
ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ.
[Ὅτι σοῦ ἐστιν ἡ βασιλεία καὶ ἡ δύναμις καὶ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας.]
Ἀμήν.

W nawiasie znajduje się wspomniana końcówka bo Twoje jest Królestwo, potęga i chwała na wieki, tzw. doksologia (formuła wysławiająca chwałę Boga), którą pierwsi chrześcijanie często kończyli modlitwy w liturgii, podczas zgromadzeń. Najprawdopodobniej pochodzi ona właśnie z liturgii wczesnego Kościoła i dopiero później oryginalne Ojcze nasz u św. Mateusza zostało o nią uzupełnione przez kopistę, który zamiast przepisać surowy tekst, taki, jaki znajduje się u św. Łukasza, podał wersję szerszą, znaną mu z liturgii. Z powodu tego prawdopodobnego późniejszego pochodzenia doksologii, podczas mszy św. Ojcze nasz jest oddzielone od niej krótką modlitwą kapłana.

Powyższy tekst grecki w transliteracji brzmi tak:

Pater hemon ho en tois ouranois 
hagiastheto to onoma sou 
eltheto he basileia sou
genetheto to thelema sou, hos en ourano kai epi ges
ton arton hemon ton epiousion dos hemin semeron 
kai aphes hemin ta opheilemata hemon, hos kai hemeis aphekamen tois opheiletais hemon
kai me eisenegkes hemas eis peirasmon
alla rusai hemas apo tou ponerou.

(bez doksologii)

Tu można posłuchać greckiej wersji (a w zasadzie oryginału): Pater Hemon

*

Ciekawostka:
Przykład zapisu w j. aramejskim Ewangelii św. Łukasza, jej początek (przypomnę, że to wersja hipotetyczna, ponieważ nie istnieją wersje aramejskie żadnej z Ewangelii): tutaj

Finanse przykładowej parafii

Często słyszy się, ile to księża zarabiają na naiwności wiernych, a także nie-wiernych, głównie poprzez tacę oraz rzekomy 1,04% podatku dochodowego od osób fizycznych (wszystkich obywateli) idący na Kościół. Informacje te są powielane bez mrugnięcia okiem jako święte prawdy, na ślepo, bez żadnej weryfikacji, podczas gdy mi zajęło ok. 4-6 min. aby sprawdzić, ile warte są owe rewelacje.
Odpowiedź na zarzut, że wszyscy obywatele, bez względu na to, czy są wierzący, czy nie, płacą na Kościół 1,04% podatku dochodowego od osób fizycznych, jest tu: e-prawnik.pl

Jeśli chodzi o zyski uzyskiwane z tacy, to ich skalę pokazał Marek Piotrowski w książce Kościół oskarżony, podając przykładowe zarobki dwóch losowo wybranych przez siebie parafii. Poniżej przytaczam rozdział z powyższej książki dotyczący zarobków przykładowych parafii.

*

Aby dać Czytelnikowi lepsze wyobrażenie o finansach Kościoła, poprosiłem o udostępnienie mi budżetu proboszcza przypadkowo wybranej parafii w dość dużym, uprzemysłowionym mieście. Oto on (wartości zaokrągliłem do 100zł):

Roczne wydatki parafii (pln)

Śmieci - 1 600
Podatek - 1 100
Instalacja PPOŻ - 5 500
Kuria (w tym PZU - ubezpieczenie budynków) - 18 700
Wykupienie leków dla ubogich i inna pomoc - 3 400
Pomoc Kościołowi na Wschodzie, Dzieło Nowego Tysiąclecia itp. inicjatywy - 2 000
Energia - 11 500
Gaz - 7 800
Woda - 5 000
Telefon - 1 300
Koszty osobowe (organista, kościelny, gospodyni) - 74 900
Wyżywienie - 7 200
Drobne wyposażenie - 1 800
Poczęstunek odpustowy - 900
Seminarium - 10 400
Talony żywnościowe dla ubogich parafian - 12 300
Remonty - 29 100
Ochrona i monitoring - 7 000
Śmieci cmentarne, naprawa ogrodzenia cmentarza itd. 20 900

Razem: 227 400

Roczne przychody parafii

Kolekta (tzw. taca) - 119 500
Czynsze (za nieruchomości) - 1 800
Wizyta duszpasterska (kolęda) - 7 500
Okazjonalne zbiórki - 800
Cmentarz (pochówki, rezerwacja grobów, opłaty funeralne itd.)* - 90 300
Przekazane na parafię środki z kwot należnych proboszczowi z kolędy - 7 500

Razem: 227 400

Dodam, że dane pochodzą z 2011 roku, który w omawianej parafii był dość "spokojny" pod względem wydatków; nie podejmowano żadnych większych remontów czy inwestycji. Jak widać, bilans nie mógłby być zamknięty, gdyby nie wpływy z cmentarza** oraz hojność proboszcza, który przekazał na potrzeby parafii praktycznie całe należne mu dochody z wizyt duszpasterskich.

* Bez kwot przekazanych dla księdza, organisty itp.
** Warto dodać, że łączne opłaty za pochówek na cmentarzu parafialnym (grób na 20 lat, kaplica, opłata funeralna itd.) były niższe niż na cmentarzu miejskim.

Drugi przykład pochodzi z terenów wiejskich***; parafia liczy 3300 mieszkańców:

Roczne wydatki parafii

Wynagrodzenia (organista, kościelny, gospodyni, sprzątanie) - 84 000
Ogrzewanie plebanii - 5 600
ZUS i podatki - 7 000
Ogrzewanie kościoła 23 200
Energia-kościół - 9 600
Energia-plebania - 6 000
Gaz (podgrzewanie wody) - 5 000
Woda i ścieki - 2 000
Śmieci - 1 200
Koszty biurowe - 2 000
Kwiaty dla kościoła - 6 000
Wino, komunikanty, świecie, olej, kadzidło, środki czystości - 5 000
Pranie, magiel (szaty i obrusy) - 2 500
Sprzęt liturgiczny - 9 000
Remonty, przeglądy budynków - 3 000
Dofinansowanie wyjazdów dzieci - 8 000
Składki do diecezji - 25 000
Na KUL - 3 400
Na seminarium duchowne - 1 100

Razem: 208 610

Roczne przychody parafii

Taca - 99 400
Zbiórki celowe - 98 000
Kolęda (część na cele parafii) - 27 000
Inne - 3 700

Razem: 228 100

Jak widać, bilans jest dodatni i wynosi 19 490 - dzięki temu, że w roku 2010 nie były podejmowane żadne większe prace. Jednak już w 2011 roku czekają parafię remonty na kwotę przekraczającą 100 tys. zł.

*** Za: Raport KAI Finanse Kościoła Katolickiego w Polsce

Uzupełnienie: Watykan opublikował bilans finansowy za rok 2019: dochody 307 mln euro, wydatki 318 mln - deficyt 11 mln.

 
______________

Jak widać, nie ma nic łatwiejszego i bardziej nieodpowiedzialnego niż pomawianie tych, wobec których nie odczuwa się sympatii o rzeczy, które po najprostszej weryfikacji okazują się zwyczajnym hejtem i nieprawdą. Wystarczy zasiać lub powtórzyć plotkę, bez jej sprawdzenia, bo komu by się chciało sprawdzać informacje na temat tego, wobec czego odczuwa się niechęć. Sposób tani (moralnie) i ekonomiczny (zero wysiłku), a skutki oczekiwane: obrzydzenie ludziom jeszcze bardziej Kościoła, dołączając owe "fakty" o "kokosach" czerpanych przez niego z portfeli wiernych do wcześniej rzucanych haseł w stylu "wylęgarnia pedofilów" i podobnych. Można i tak, tyle, że krzywdzi to po prostu ogromne rzesze ludzi, a moralnie i intelektualnie jest uwłaczające dla kogoś, kto skończył 16 lat. Niechęć do jakiejkolwiek instytucji czy idei nie jest nigdy w stanie usprawiedliwić braku rzetelności i nieprzyzwoitości w postępowaniu względem nich.